Cây rau dền gai hay còn gọi là dền gai là loại rau dền mọc hoang. Trước đây, dền gai vẫn được dùng làm rau xanh nấu lẫn với các loại rau “mót” khác. Nhưng hiện nay dền gai hầu như không được dùng để làm thực phẩm mà chỉ dùng để làm thuốc là chính. Trong bài viết này, Nông nghiệp Online (NNO) sẽ giúp các bạn hiểu hơn về cây dền gai thông qua các đặc điểm đặc trưng của loại rau dền này.
- Tác dụng của rau dền
- Giá trị dinh dưỡng của rau dền
- Hình ảnh rau dền
- Cây mướp, những điều cần biết
- Đặc điểm cây rau muống cạn
Cây dền gai là cây gì
Cây dền gai, hay dền hoang, là một loại cây thân thảo, thuộc chi Dền, có tên khoa học là Amaranthus spinosus. Đây là một loại rau dền mọc hoang dại, có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới châu Mỹ, và ngày nay, nó phổ biến rộng rãi ở gần hết các châu lục. Cây rau dền gai cũng là một loại rau dền vô cùng quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt với những người ở vùng nông thôn.
Đặc điểm cây dền gai
Vì cây rau dền gai thuộc chi Dền nên nó cũng sở hữu những đặc điểm chung của chi Dền, và mang một số nét đặc trưng của loài này.
1. Rễ của cây dền gai
Rau dền gai thuộc loại rễ cọc với bộ rễ phát triển khỏe mạnh. Rễ chính to khỏe, đâm sâu xuống đất và có rất nhiều rễ phụ xung quanh tạo nên một bộ rễ vững chắc cho cây, giúp cây trụ vững với mọi điều kiện thời tiết khắc nghiệt như gió bão, bám sâu rộng trong đất để hút được nhiều dinh dưỡng hơn, đồng thời tăng cường khả năng chịu hạn cũng như chịu nước cho rau dền gai. Đây là ưu điểm lớn của các cây thuộc chi Dền nói riêng, cũng như các cây mọc hoang dại nói chung.
2. Thân của cây rau dền gai
Thân rau dền gai thuộc loại thân thảo, màu xanh, hoặc tím, vỏ nhẵn, không có lông. Dền gai khi mọc hoang có thể cao tới hơn 1m, có khả năng phân cành mạnh, cành lá xum xuê nên một cây có thể phát triển lớn như một bụi rậm. Phần thân và nách lá mọc ra các gai nhọn màu xanh, nên loại rau dền hoang này được gọi là dền gai, dễ dàng phân biệt với các loại rau dền khác.
3. Lá của cây rau dền gai
Dền gai có lá hình bầu dục, nhọn ở phần đầu lá, phiến lá phình to ra ở phía thân. Các lá mọc đơn, so le với nhau trên thân cành. Lá dền gai có màu xanh, nhẵn hai mặt, phần mép lá hơi nhăn. Lá và thân dền gai có chứa nhiều dinh dưỡng nên được sử dụng để làm rau ăn.
4. Hoa dền gai
Hoa của cây rau dền gai thuộc loại đơn tính, hình dáng nhỏ, mọc thành chùm hình chùy ở đầu thân, cành, hoặc ở các nách lá dọc theo thân cây. Hoa đực có 5 nhị dài như phần cánh đài. Hoa cái có bầu nhụy lớn, hình thuôn. Các hoa đực thường mọc ở phần đầu của cụm hoa, còn hoa cái mọc ở phần dưới.
5. Quả và hạt rau dền gai
Quả cây dền gai có dạng túi, hình trứng, nhọn một đầu, dài khoảng 2mm. Vỏ quả nhẵn, khi chín quả nứt ra bằng một khe ngang. Hạt rau dền gai rất nhỏ, có kích thước dưới 1mm, vỏ nhẵn cứng, lúc non có màu xanh, khi già chuyển sang màu đen bóng và có khả năng nảy mầm rất khỏe.
Một vài công dụng của cây dền gai
1. Cây dền gai là thực phẩm giàu dinh dưỡng, giúp cải thiện sức khỏe
Rau dền gai cũng giống như các loại dền ăn lá khác ở Việt Nam như dền đỏ, dền khoang, hay dền cơm, đều rất giàu dinh dưỡng nên được hái lá và ngọn non để chế biến thành món rau ăn. Trong thành phần dinh dưỡng của rau dền gai chứa nhiều dưỡng chất quan trọng như một số loại vitamin B, vitamin A, vitamin C, vitamin K hay các khoáng chất như sắt, canxi, kali, photpho đều rất cần thiết cho cơ thể. Chính vì thế, rau dền gai cũng trở thành một món ăn giàu dinh dưỡng trong nhiều gia đình Việt. Người ta có thể chế biến rau dền gai thành nhiều món như luộc, các món xào và nấu canh ngon và bổ dưỡng.
Không chỉ là một món ăn thanh mát, bổ dưỡng, các dưỡng chất có trong rau dền gai như các loại vitamin còn giúp cải thiện sức khỏe, như có tác dụng hỗ trợ trong việc giảm cân và giúp đôi mắt luôn sáng khỏe. Với hàm lượng vitamin K và canxi khá dồi dào, việc ăn rau dền gai còn giúp cho bộ xương thêm chắc khỏe, dẻo dai. Thêm vào đó, trong rau dền gai không có chứa axit amino nên nó góp phần vào việc ngăn ngừa bị hói đầu.
Xem thêm: Tác dụng của rau dền gai
2. Cây dền gai có tác dụng chữa bệnh trong Đông y
Không chỉ là một loại rau giàu dinh dưỡng, rau dền gai còn được coi là một dược liệu quen thuộc trong Đông y. Theo Đông y, dền gai có tính hơi lạnh và vị ngọt nhạt. Nó có tác dụng giúp lợi tiểu, thu liễm ngừng tả, thanh nhiệt và trừ thấp. Người ta có thể sử dụng tất cả các bộ phận của cây dền gai để làm thuốc, và mỗi loại có những công dụng trị bệnh khác nhau.
- Phần lá cây dền gai thường được sử dụng để chữa bệnh lỵ, bệnh lậu hay phù thũng. Bên cạnh đó, lá rau cũng có tác dụng tiêu viêm nên được sử dụng để chữa các bệnh lý về viêm đường hô hấp như viêm họng, ho hoặc ho có đờm.
- Rễ rau dền gai có chứa một lượng muối kali nitrat nhất định. Phần rễ được dùng để chữa một số bệnh như bị rong kinh, đau bụng, đồng thời có thể kết hợp rễ và lá sắc làm thuốc nhuận tràng cho trẻ. Người ta còn sử dụng rễ dền gai để làm thuốc trị mụn nhọt hoặc trị bỏng khá hiệu quả.
- Hạt rau dền gai không chỉ có tác dụng duy trì giống mà còn được sử dụng làm thuốc đắp vào chỗ gãy xương, giúp trật đả ứ huyết, giúp xương gãy mau lành.
Với những đặc điểm của cây dền gai vừa kể trên, các bạn chắc đã có thể nhận biết và phân biệt được cây dền gai với những loại dền khác rồi phải không. Mặc dù là loại cây mọc dại nhưng rau dền gai rất hữu ích và cũng có thể dùng làm thực phẩm. Nếu bạn còn thắc mắc về cây rau dền gai, hãy để lại comment để được NNO giải đáp sớm nhất nhé.
