Cây rau đay là loại rau quen thuộc với người Việt Nam. Loại rau này thường được nấu với mồng tơi và canh cua. Tuy nhiên, rau đay sau khi nấu sẽ hơi nhớt nên không phải ai cũng thích ăn loại rau này. Liên quan đến cây rau đay, nhiêu bạn thắc mắc rau đay có mấy loại và làm sao để phân biệt các loại rau đay này. Nếu bạn cũng đang thắc mắc tương tự thì hãy cùng Nông nghiệp Online (NNO) tìm hiểu xem rau đay có mấy loại và phân biệt như thế nào nhé.
- Cây mồng tơi leo bằng gì
- Rau mồng tơi đắp mặt có tác dụng gì
- Hướng dẫn cách làm giàn mồng tơi bằng sào tre
- Phong thủy cây đại phú gia khi trồng trong nhà
- Cây đại phú gia hợp với tuổi gì
Đôi nét về cây rau đay
Rau đay cũng là một loại rau ăn quen thuộc của người dân Việt Nam, thường được trồng vụ xuân và hè thu. Đây là một chi của khoảng 40-100 loài thực vật có hoa trong họ cẩm quỳ (Malvaceae) có nguồn gốc từ các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới khắp thế giới.
Rau đay có chiều cao 60- 70 cm, mọc nhiều nhánh với lá nhỏ màu xanh. Thân, cành và gân lá rau đay màu đỏ tía, bộ rễ phát triển nhưng ăn nông và chịu úng kém. Cây phát triển thích hợp ở vùng khí hậu nóng ẩm, đặc biệt ở khu vực phía Bắc Việt Nam.
Rau đay có mấy loại
Về vấn đề rau đay có mấy loại thì có thể trả lời là có nhiều loại nhưng ở Việt Nam thì rau đay thường được chia làm 2 loại dựa vào màu sắc thân cây. Đó là rau đay đỏ (rau đay tía) và rau đay xanh (cũng có nơi gọi là rau đay trắng). Rau đay đỏ được trồng rất lâu trước kia ở Việt Nam với đặc điểm thân cây màu đỏ tía. Còn rau trắng mới được trồng ở Việt Nam. Ít ai biết được rằng, rau đay đỏ và rau đay trắng được đặt với tên khoa học là rau đay quả tròn (Corchorus capsularis L.) là rau đay đỏ và rau đay quả dài (Corchorus olitorius L.) là rau đay trắng.
Rau đay quả dài (Corchorus olitorius L.)
Nguồn gốc
Hiện nay, người ta vẫn chưa biết chính xác rau đay quả dài được trồng đầu tiên ở đâu. Một số giả thuyết cho rằng nó bắt đầu từ khu vực Indo – Burma hoặc từ Ấn Độ cùng với một số loại đay khác trong khi cũng có học giả chỉ ra rằng, rau đay quả dài xuất phát từ châu Phi. Cho dù nguồn gốc từ nơi nào thì rau đay quả dài đã được trồng và thu hoạch từ rất xa xưa trên cả hai châu lục Á – Phi, và được thấy ở tất cả các quốc gia của châu Phi.
Đặc điểm
Cây rau đay quả dài thuộc loại cây thảo thân mọc đứng, thường cao tầm 1,5m. Tuy nhiên, nó có thể cao tới 4m khi được trồng để làm sợi. Lá cây có phiến hình trái xoan nhọn hay tù ở gốc, có răng, thường dài khoảng 5 – 9cm, có từ 3 – 5 gân gốc. Hoa nhỏ 5 cánh màu vàng ở nách lá, mọc 1 bông hoặc 2 bông một trên một cuống chung ngắn; cuống hoa cũng ngắn. Quả hình trụ, dài từ 2 – 8 cm, màu xanh xám hoặc đen nâu, vỏ nhẵn, có 10 đường lồi. Hạt hình quả lê, tiết diện ngang có hình 5 cạnh. Mỗi một quả đay có thể chứa tới 125 – 200 hạt.
Giá trị dinh dưỡng
Rau đay được trồng phổ biến làm rau ăn là nhờ có giá trị dinh dưỡng dồi dào chứa trong lá rau. Khi ăn rau đay, bạn sẽ được cung cấp nhiều loại vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin B6, vitamin A, vitamin C, sắt, kali, photpho và canxi.
Tác dụng
- Với giá trị dinh dưỡng cao nên rau đay được trồng để cung cấp rau xanh cho các gia đình. Nó thường được chế biến làm nhiều món khác nhau, và được sử dụng nhiều nhất ở châu Phi và châu Á. Với Việt Nam, rau đay thường được dùng để nấu các món canh ngon bổ mát như canh rau đay nấu cua, mướp hay nấu tôm. Không chỉ mang lại lợi ích cho sức khỏe, bát canh rau đay còn giúp xua tan cái nóng nực của mùa hè. Một số nơi còn sử dụng lá rau để trị một số bệnh như
- Không chỉ là một nguồn thực phẩm, rau đay quả dài còn được sử dụng như một loại dược thuốc thiên nhiên. Lá cây có chất nhầy dịu nên có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa, nhuận tràng, trị táo bón, giải nhiệt thanh lọc cơ thể. Toàn cây có vị đắng, tính lạnh, có độc; có tác dụng kháng viêm, cầm máu, giải nóng mùa hè. Rau đay cũng có mang lại lợi ích cho phụ nữ mang thai như giúp an thai, dễ sinh, lợi sữa và mát máu. Một số nơi còn sử dụng lá rau để trị một số bệnh như sốt, kiết lỵ, lợi tiểu, trị tiểu bí. Hạt đay quả dài có vị đắng, tính nóng, không độc, có tác dụng chuyển máu, bổ tim.
- Rau đay còn được biết đến là một loại cây công nghiệp, được trồng nhiều để cung cấp sợi đay cho ngành dệt may.
Rau đay quả tròn (Corchorus capsularis L.)
Đặc điểm
Rau đay quả tròn cũng mang nhiều đặc điểm như rau đay quả dài, cùng thuộc loại cây thân thảo. Thân cây thường cao từ 1 – 2m, cũng có khi cao hơn 2m. Lá hình trứng dài và hẹp, đầu rất nhọn, phía gốc lá tròn, mép có rằng cưa, dài 6 – 12cm, rộng 1,5 – 3,5cm, hai răng cưa cuối cùng có lông dài. Hoa cũng có màu vàng và mọc thành từng cụm 2 hay 3 hoa trên cuống ngắn. Quả hình cầu hay hình lê, dài khoảng 12mm, rộng 10 – 11mm, có sống hơi rõ, trong chứa 2 hàng hạt, mỗi hàng 5 hạt.
Giá trị dinh dưỡng
Cũng giống như rau đay quả dài, rau đay quả tròn cũng chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể với hàm lượng dồi dào như vitamin B6, vitamin A, vitamin C, sắt, kali, photpho, canxi và một số chất khác.
Tác dụng
- Cũng giống như rau đay quả dài, cây rau đay quả tròn cũng thường được trồng để lấy lá ăn, chế biến thành nhiều món khác nhau như món salad, súp hay món canh tùy ẩm thực từng quốc gia.
- Với công dụng làm thuốc, lá rau đay quả tròn có vị đắng, tính nóng, có độc, có tác dụng tiêu viêm và giải nắng nóng. Ngoài ra, nước hãm lá rau đay quả tròn cũng giúp nhuận tràng, tạo cảm giác ngon miệng, điều trị sốt, khó tiêu và rối loạn chức năng gan.
- Hạt rau đay có vị đắng, tính nóng, có độc, có tác dụng hoạt huyết, trợ tim. Bên cạnh đó, nước sắc từ hạt rau đay quả tròn còn giúp điều trị vô kinh và kinh nguyệt không đều. Rễ và quả rau đay quả tròn cũng có tác dụng chữa bệnh. Nước sắc từ rễ và quả của cây cũng được dùng để điều trị tiêu chảy và lợi tiểu.
- Rau đay quả tròn cũng được trồng trên diện tích rộng để cung cấp nguồn sợi đay cho công nghiệp. Sợi được làm từ cây rau đay quả tròn có màu trắng hơn và chất lượng tốt hơn so với sợi đay được làm từ rau đay quả dài.
Như vậy, nếu bạn hắc mắc rau đay có mấy loại thì câu trả lời là có 2 loại là rau đay trắng (rau đay quả dài, rau đay xanh) và rau đay đỏ (rau đay quả tròn, rau đay tía). Để phân biệt hai loại rau đay này, các bạn có thể căn cứ vào màu sắc cây (đỏ, xanh) và hình thái quả (dài, tròn) để phân biệt rất dễ dàng. Thông thường thì rau đay đỏ là loại được trồng phổ biến hơn rau đay trắng nên ít người biết đến rau đay trắng hơn. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể dễ dàng mua được hạt giống hay cây giống rau đay trắng ở những nơi bán rau giống.
